ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯ ರ೦ಗದ ಸದಸ್ಯ, ದಾನಿ, ಮತ್ತು ನಮ್ಮ ಮೂರನೆಯ ಪ್ರಕಟನೆ ’ನಗೆಗನ್ನಡ೦ ಗೆಲ್ಗೆ!’ ಯ ಸಹಸ೦ಪಾದಕ ಡಾ. ಎಚ್. ಕೆ. ನ೦ಜು೦ಡಸ್ವಾಮಿ ಇನ್ನಿಲ್ಲ! ಅಮೇರಿಕದಲ್ಲಿ ಬಹು ಕಾಲದಿ೦ದ ನೆಲಸಿದ್ದ ಅಚ್ಚ ಕನ್ನಡಿಗ, ಖ್ಯಾತ ಶಸ್ತ್ರಚಿಕಿತ್ಸಕ ಡಾ. ಎಚ್.ಕೆ. ನ೦ಜು೦ಡಸ್ವಾಮಿ, ನನ್ನ ಹೈ ಸ್ಕೂಲು ಗೆಳೆಯ, ನವೆ೦ಬರ್ ೩೦, ೨೦೧೪ ರ೦ದು ಫ಼್ಲಾರಿಡಾದಲ್ಲಿ ತೀರಿಕೊ೦ಡ. ತನ್ನ ತೀಕ್ಷ್ಣ ಬುದ್ಧಿ, ಚುರುಕು ಮಾತು, ಹಾಸ್ಯ ಲವಲವಿಕೆಗಳಿ೦ದ ಗೆಳೆಯರನ್ನು ಮಾತ್ರವೇ ಅಲ್ಲ, ಯಾವ ಸಭೆಯಲ್ಲಿ ಮಾತಾಡಿದರೂ ಸಭಿಕರೆಲ್ಲರನ್ನೂ ಒಲಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದ ಈ ಗೆಳೆಯ ಕಣ್ಮರೆಯಾದನೆ೦ದರೆ ಅದನ್ನು ಒಪ್ಪಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಕಷ್ಟ. ಅವನು ತೀರಿಹೋದ ಹಿ೦ದಿನ ರಾತ್ರಿ ತಾನೆ ನಾನು ಈಗ ಯೂನಿವರ್ಸಿಟಿ ಆಫ಼್ ಪಿಟ್ಸ್‍ಬರ್ಗ್ ನಲ್ಲಿ ಓದುತ್ತಿರುವ ನನ್ನ ಯುವ ಬ೦ಧು ಒಬ್ಬನಿಗೆ ಹೇಳುತ್ತಿದ್ದೆ – ನಾನು ಅಮೇರಿಕದಲ್ಲಿ ಕಳೆದ ಮೊದಲ ಕ್ರಿಸ್ಮಸ್ ಪಿಟ್ಸ್‍ಬರ್ಗಿನಲ್ಲೇ, ಅದು ಆ ಗೆಳೆಯ ನ೦ಜು೦ಡನ ಮನೆಯಲ್ಲೆ, ಅವನು ಕ್ರಿಸ್ಮಸ್ ಉಡುಗೊರೆಯಾಗಿ ಕೊಟ್ಟಿದ್ದ ಒಳ್ಳೆಯ ಚರ್ಮದ ಗ್ಲವ್ಸ್ ಅನ್ನು ನಾಲ್ಕೈದು ವರ್ಷ ಉಪಯೋಗಿಸಿದ್ದೆ ಎ೦ದು. ಅವನ ಉಡುಗೊರೆಯಿ೦ದ ಅಮೇರಿಕದ ಚಳಿಯಲ್ಲಿ ನನ್ನ ಕೈ ಬೆಚ್ಚಗಿತ್ತು..
ಎಚ್. ಕೆ. ನಂಜುಂಡಸ್ವಾಮಿ
ಆದರೆ ಇಲ್ಲಿ ಅವನನ್ನು ನೆನೆಯುವುದು ಮೇಲಿನ ಕಾರಣಗಳಿಗಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲ. ಎಲ್ಲ ಕನ್ನಡಿಗರಿಗೂ ಅವನು ಪ್ರಸ್ತುತನಾಗುವುದು, ಮುಖ್ಯನಾಗುವುದು ಅವನ ಸಾಹಿತ್ಯ ಕೊಡುಗೆಗಳಿ೦ದ. ಐವತ್ತು ವರ್ಷಕ್ಕೂ ಮಿಕ್ಕು ಅವನು ಹೊರ ದೇಶದಲ್ಲಿದ್ದರೂ ಅವನ ಕನ್ನಡ ಪ್ರಿಯತೆ ಏನೂ ಕಡಿಮೆಯಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. ತನ್ನ ೬೫ನೆಯ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ವೈದ್ಯವೃತ್ತಿಯಿ೦ದ ನಿವೃತ್ತನಾದಮೇಲೆ ಅವನು ತನ್ನನ್ನು ಸಾಹಿತ್ಯದಲ್ಲಿ ತು೦ಬಾ ತೊಡಗಿಸಿಕೊ೦ಡ. ಅವನ ಪುಸ್ತಕಗಳು ನಿಶ್ಶಬ್ದ ಸ೦ಗೀತ, (೨೦೦೦), ಕಾನನದ ಮಲ್ಲಿಗೆ (೨೦೦೧), ಕಲಸುಮೇಲೋಗರ (೨೦೦೨) ಸುಶ್ರುತ ನಡೆದ ಹಾದಿಯಲ್ಲಿ (೨೦೦೬) ಎಲ್ಲವೂ ಉತ್ತಮ ಅನುಭವ ಕಥನಗಳು, ಉತ್ತಮ ಪ್ರಬ೦ಧಗಳು. (ಇದರಲ್ಲಿ ನಿಶ್ಶಬ್ದ ಸ೦ಗೀತವನ್ನು Silent Music ಎ೦ಬ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಇ೦ಗ್ಲಿಷಿಗೂ ಅನುವಾದಿಸಿದ್ದಾನೆ. ಅಲ್ಲದೆ ಅವರ ಅಣ್ಣ ಡಾ. ಎಚ್.ಕೆ. ರ೦ಗನಾಥ್ ಬರೆದ ’ನೆನಪಿನ ನ೦ದನ’ವನ್ನು Where the Angels Roamed ಎ೦ಬ ಹೆಸರಲ್ಲಿ ಅನುವಾದಿಸಿದ್ದಾನೆ.) ಅವನ ಎಲ್ಲ ಸ್ವ೦ತ ಪುಸ್ತಕಗಳೂ ಕರ್ನಾಟಕದ ಪ್ರಮುಖ ಪ್ರಕಾಶಕರಿ೦ದ ಪ್ರಕಟಗೊ೦ಡಿವೆ. ಅವನ ಕನ್ನಡ ಎ೦ಥವರಿಗೂ ಮೆಚ್ಚಾಗುವ೦ಥದು. ಯಾವ ಶ್ರೀಮದ್ಗಾ೦ಭೀರ್ಯಗಳೂ, ತೋರಿಕೆಯ ಥಳಕುಪಳಕುಗಳೂ ಇಲ್ಲದ ಸರಳವಾದ, ಲಲಿತವಾದ, ಆಪ್ತವಾದ, ಸರಸ ಕನ್ನಡ ಅದು. ಕಡೆಯ ಪುಸ್ತಕ ಸುಶ್ರುತ ನಡೆದ ಹಾದಿಯಲ್ಲಿ ಅವನ ಶಸ್ತ್ರಚಿಕಿತ್ಸಕ ವೃತ್ತಿಯ ಕಹಿ-ಸಿಹಿಗಳ ಅನುಭವಗಳ ಗಹನ ಕಥನ, ಇ೦ಥ ಅನುಭವಗಳ ದಾಖಲೆ ಬಹಳ ಮುಖ್ಯವಾದದ್ದು. ಕನ್ನಡಕ್ಕೆ ಇದೊ೦ದು ಉತ್ತಮ ಕೊಡುಗೆ.
ನನಗೆ ವೈಯಕ್ತಿಕವಾಗಿ ತು೦ಬ ಸ೦ತೋಷ ಕೊಡುವ ವಿಚಾರ ಅವನೂ ನಾನೂ ಜೊತೆ ಸೇರಿ ನಮ್ಮ ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯ ರ೦ಗದ ಪರವಾಗಿ “ನಗೆಗನ್ನಡ೦ ಗೆಲ್ಗೆ!” ಗ್ರ೦ಥವನ್ನು ಸ೦ಪಾದಿಸಿದ್ದು. ಆಧುನಿಕ ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯದಲ್ಲಿ ಹಾಸ್ಯದ ಬೆಳವಣಿಗೆಯನ್ನು ಸಮಗ್ರವಾಗಿ ಗುರುತಿಸುವ ಗ್ರ೦ಥ ಇದುವರೆಗೆ ಬ೦ದಿಲ್ಲವೆ೦ದೂ, ಅ೦ಥ ಗ್ರ೦ಥವೊ೦ದರ ಅವಶ್ಯಕತೆ ಇದೆಯೆ೦ದೂ ನಮ್ಮ ರ೦ಗದ ಆಡಳಿತ ವರ್ಗವನ್ನು ಕೇಳಿಕೊ೦ಡಾಗ ಅವರು ಅದಕ್ಕೆ ಕೂಡಲೆ ಸಮ್ಮತಿಸಿದರು. ಆ ಗ್ರ೦ಥದ ಸಹಸ೦ಪಾದನೆಗೆ ನ೦ಜು೦ಡನನ್ನು ಆಹ್ವಾನಿಸಿದೆ. ಅದರ ಅರಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಹೇಳಿರುವ೦ತೆ ನಾವಿಬ್ಬರೂ ’ಕೊರವ೦ಜಿ’ಯ ಪ್ರಭಾವದಲ್ಲಿ ಬೆಳೆದವರು. ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ಹಾಸ್ಯ ಸಾಹಿತ್ಯ ಬೆಳೆಯುತ್ತಿದ್ದ ಕಾಲದಲ್ಲೇ ನಾವೂ ಬೆಳೆದವರು ಎ೦ಬ ಒ೦ದು ಸ್ವಯ೦ಕಲ್ಪಿತ ಅಧಿಕಾರದಿ೦ದ ನಾವು ಈ ಕೆಲಸ ಕೈಗೊ೦ಡೆವು. ಪರಿಣಾಮ ನಾವು ನಿರೀಕ್ಷಿಸಿದ್ದಕ್ಕಿ೦ತ ಒಳ್ಳೆಯದೇ ಆಯಿತು. ನಮ್ಮ ಕಸಾರ೦ ಸದಸ್ಯರಿಗೆಲ್ಲ ಇದು ಮೆಚ್ಚಾಯಿತಲ್ಲದೆ ಕರ್ನಾಟಕದ ಅನೇಕ ಓದುಗರು ಅದನ್ನು ಇಷ್ಟಪಟ್ಟರು. ಆಚಾರ್ಯ ಜಿ. ವೆ೦ಕಟಸುಬ್ಬಯ್ಯನವರ೦ಥ ವಿದ್ವಾ೦ಸರು, ವಿಮರ್ಶಕರು ಅದನ್ನು ಒಪ್ಪಿದರು. ಅದಕ್ಕೆ ಬೆನ್ನುಡಿ ಬರೆದ ಡಾ. ಎಚ್. ಎಸ್. ರಾಘವೇ೦ದ್ರ ರಾವ್ “ನಗೆಗನ್ನಡ೦ ಇಲ್ಲಿ ಗೆದ್ದಿದೆ” ಎ೦ದು ಹೇಳಿದ್ದು ನಮ್ಮ ಮನಸ್ಸಿಗೆ ಬಹಳ ಸಮಾಧಾನ ತ೦ದಿತು.
ಇದಲ್ಲದೆ, ನ೦ಜು೦ಡ ನಮ್ಮ ಎರಡನೆಯ ಪ್ರಕಟನೆ ’ಆಚೀಚೆಯ ಕತೆಗಳು’ ನಲ್ಲಿ ’ನೊ೦ದ ಹೃದಯಿ’ ಎ೦ಬ ಕತೆಯನ್ನು ಬರೆದಿದ್ದಾನೆ. (ಈ ಕತೆ ಮು೦ದೆ ಪ್ರಕಟವಾದ ಅವನ ’ಸುಶ್ರುತ ನಡೆದ ಹಾದಿಯಲ್ಲಿ’ ಪುಸ್ತಕದಲ್ಲೂ ಸೇರಿದೆ.) ಇದರಲ್ಲಿ ನ೦ಜು೦ಡ ಶಸ್ತ್ರಚಿಕಿತ್ಸಕನೊಬ್ಬ ತನ್ನ ಅಚಾತುರ್ಯದಿ೦ದ ಚಿಕ್ಕವಯಸ್ಸಿನ ಹೆ೦ಗಸೊಬ್ಬಳ ಮರಣಕ್ಕೆ ಕಾರಣನಾದ ದುಃಖದಲ್ಲಿ ಕಡೆಗೆ ಅದನ್ನು ತಾಳಲಾರದೆ ಅತಿಯಾಗಿ ನಿದ್ರೆಯ ಗುಳಿಗೆಗಳನ್ನು ಸೇವಿಸಿ ಮೃತಪಟ್ಟ ಹಿರಿಯ ಸಹೋದ್ಯೋಗಿಯ ಕತೆಯನ್ನು ಹೇಳಿದ್ದಾನೆ. ಅದನ್ನು ನನ್ನ ಅಣ್ಣ ವಿಖ್ಯಾತ ಹಿ೦ದಿ ಪತ್ರಿಕೋದ್ಯಮಿ ಶ್ರೀ ನಾರಾಯಣ ದತ್ತರು ಬಹುವಾಗಿ ಮೆಚ್ಚಿ ಹಿ೦ದಿಗೆ ಅನುವಾದಿಸಿ ಪ್ರಕಟಿಸಿದ್ದರು.
*****
ಎಚ್.ಕೆ. ನಂಜುಂಡಸ್ವಾಮಿ, ಲೀಲಾ ನಂಜುಂಡಸ್ವಾಮಿ
ನ೦ಜು೦ಡಸ್ವಾಮಿ ಮಾರ್ಚ್ ೧೦, ೧೯೩೫ರಲ್ಲಿ ಹಾಸನ ಕೃಷ್ಣಸ್ವಾಮಿ ಮತ್ತು ಚಿನ್ನಮ್ಮನವರ ಮಗನಾಗಿ ಮೈಸೂರಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದ. ಅವರದ್ದು ದೊಡ್ಡ ಕುಟು೦ಬ. ಒಟ್ಟು ಏಳು ಜನ ಒಡಹುಟ್ಟಿದವರು. ಅವನ ಅಣ್ಣ ಡಾ. ಎಚ್.ಕೆ. ರ೦ಗನಾಥ್ ರ೦ಗಭೂಮಿ, ಜಾನಪದ ಕಲೆಗಳ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ, ರೇಡಿಯೋ ಮಾಧ್ಯಮದಲ್ಲಿ ಹೆಸರು ಗಳಿಸಿದವರು. ಅವರ ಭಾವ ಸುಪ್ರಸಿದ್ಧ ಕನ್ನಡ ಕವಿ, ವಿದ್ವಾ೦ಸರಾದ ಶ್ರೀ ಎಸ್.ವಿ. ಪರಮೇಶ್ವರ ಭಟ್ಟರು. ಹೀಗಾಗಿ ಚಿಕ್ಕ೦ದಿನಿ೦ದ ಅವನಿಗೆ ಸಾಹಿತ್ಯ ಕಲಾಕ್ಷೇತ್ರಗಳ ಪರಿಚಯವಿತ್ತು. ಅವನ ವಿದ್ಯಾಭ್ಯಾಸವೆಲ್ಲ ಮೈಸೂರಲ್ಲೇ – ಮನೆ ಹತ್ತಿರದ ಕೃಷ್ಣಮೂರ್ತಿಪುರ೦ ಪ್ರೈಮರಿ ಶಾಲೆ, ಲಕ್ಷ್ಮೀಪುರ೦ ಬಾಯ್ಸ್ ಮಿಡಲ್ ಸ್ಕೂಲು, ಶಾರದಾವಿಲಾಸ ಹೈ ಸ್ಕೂಲು, ಯುವರಾಜಾ ಕಾಲೇಜು ಮತ್ತು ಕಡೆಗೆ ಮೈಸೂರು ಮೆಡಿಕಲ್ ಕಾಲೇಜುಗಳಲ್ಲಿ. ಅವನ ಕಾಲೇಜು ಗೆಳೆಯರು ಮಾತ್ರವಲ್ಲದೆ ಪ್ರೈಮರಿ, ಮಿಡಲ್, ಹೈ ಸ್ಕೂಲು ಗೆಳೆಯರೂ ಹಲವಾರು ಮ೦ದಿ ಇಲ್ಲಿ ಅಮೇರಿಕದಲ್ಲಿದ್ದಾರೆ. ಭಾರತದಲ್ಲಿರುವ ಗೆಳೆಯರೂ ಅವನೊಡನೆ ನಿಕಟ ಸ೦ಪರ್ಕ ಇಟ್ಟುಕೊ೦ಡಿದ್ದರು. ಸುಮಾರು ೧೯೬೧ ರಲ್ಲಿ ಈ ದೇಶಕ್ಕೆ ಬ೦ದ ನ೦ಜು೦ಡಸ್ವಾಮಿ ಬಫೆಲೋ, ನ್ಯೂ ಯಾರ್ಕ್, ಪಿಟ್ಸ್‍ಬರ್ಗ್, ಟೊರಾ೦ಟೋ ಮು೦ತಾದ ಕಡೆ ತನ್ನ ವಿದ್ಯಾಭ್ಯಾಸ-ವೃತ್ತಿಶಿಕ್ಷಣ ಮು೦ದುವರೆಸಿ ಕಡೆಗೆ ಫ಼್ಲಾರಿಡಾದ ಒಕಾಲಾದಲ್ಲಿ ನೆಲಸಿದ. ಉತ್ತಮ ಶಸ್ತ್ರಚಿಕಿತ್ಸಕ ಎ೦ದು ಹೆಸರು ಗಳಿಸಿ ೨೦೦೦ದಲ್ಲಿ ನಿವೃತ್ತನಾದ.
ತನ್ನ ನಿವೃತ್ತ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಅವನಿಗೆ ತಾನು ತನ್ನ ವೃತ್ತಿ ಜೀವನದ ಒತ್ತಡದಲ್ಲಿ ಇದುವರೆಗೆ ಬದಿಗಿರಿಸಿದ್ದ ತನ್ನ ಮನಸ್ಸಿಗೆ ಪ್ರಿಯವಾಗಿದ್ದ ಹವ್ಯಾಸಗಳನ್ನು ಬೆಳಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಕೆ೦ಬ ಬಯಕೆ ಇತ್ತು. ಆ ಹವ್ಯಾಸಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಪ೦ಚ ಪರ್ಯಟನೆ ಒ೦ದು. ನನ್ನ ಕಾಲು ಕಾ೦ಕ್ರೀತಟಿನಲ್ಲಿ ಹೂತುಹೋಗಿದ್ದರೆ ಅವನು ರೆಕ್ಕೆ ಕಟ್ಟಿಕೊ೦ಡವನು. ಅವನೂ ಅವನ ವೈದ್ಯಕೀಯ ಗೆಳೆಯರೂ ಹಲವಾರು ದೇಶ ಸುತ್ತಿಬ೦ದರು. ತನ್ನ ಪುಸ್ತಕವೊ೦ದರಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಈ ಗೀಳಿನ ಬಗ್ಗೆ ಬರೆದುಕೊ೦ಡಿದ್ದಾನೆ. ನೋಡುವುದು ಇನ್ನೂ ಎಷ್ಟೋ ಇದೆ ಎ೦ದಿದ್ದ ಅದರಲ್ಲಿ. ಈಗ ಸುಮಾರು ಮೂರು ವರ್ಷದ ಹಿ೦ದೆ ದಕ್ಷಿಣ ಅಮೇರಿಕಾ ಪ್ರವಾಸ ಹೋಗಿದ್ದಾಗ ಅಲ್ಲಿನ ಆಹಾರದಲ್ಲಿ ಏನೋ ಪ್ರಮಾದವಾಗಿ ಅಲ್ಲಿ೦ದ ಬ೦ದ ಹತ್ತುದಿನಕ್ಕೆ ಜ್ಞಾನತಪ್ಪಿ ಬಿದ್ದು ಹತ್ತು ದಿನ ಕೋಮಾದಲ್ಲಿದ್ದು ಚೇತರಿಸಿಕೊ೦ಡ. ಮೆನಿನ್ಜೈಟಿಸ್ ಆಗಿತ್ತು. ಅದರ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಮಾತು ಓಡಾಟ ಓದು ಬರಹ ಎಲ್ಲವನ್ನೂ ಅವನು ಹೊಸದಾಗಿ ಕಲಿಯಬೇಕಾಯಿತು. ತಿ೦ಗಳುಗಟ್ಟಲೆ ಈಮೈಲ್ ನೋಡಿರಲಿಲ್ಲ, ಈಗ ಒ೦ದು ಸಾವಿರ ನೋಡಬೇಕಾಗಿದೆ ಎ೦ದು ಒ೦ದು ಸಲ ಹೇಳಿದ್ದ. ಅವನ ಪತ್ನಿ ಲೀಲಾ – ಆಕೆಯೂ ವೈದ್ಯರೆ, ಮೈಸೂರು ಮೆಡಿಕಲ್ ಕಾಲೇಜಿನಲ್ಲಿ ಓದಿದ ಸಹಪಾಠಿಯೇ – ಅವನನ್ನು ತು೦ಬಾ ಚೆನ್ನಾಗಿ ನೋಡಿಕೊ೦ಡರು. ಆದರೆ ಇವನು ಗುಣವಾಗುತ್ತಿದ್ದ೦ತೆ ಆಕೆ ನ್ಯೂಮೋನಿಯಾಕ್ಕೆ ತುತ್ತಾಗಿ ಎರಡು ವರ್ಷದ ಹಿ೦ದೆ ತೀರಿಹೋದರು. ನಾನು ಹೋದರೆ ನಿಮ್ಮನ್ನು ಯಾರು ನೋಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ ಎ೦ದಿದ್ದರ೦ತೆ ಕೆಲವೇ ದಿನದ ಮು೦ಚೆ. ಆಕೆ ಹೋದಮೇಲಿ೦ದ ನ೦ಜು೦ಡಸ್ವಾಮಿ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಆರ್ಲ್ಯಾ೦ಡೊ ಬಳಿ ಇರುವ ಅವನ ಮಗಳು ಸೀತಾ ಮನೆಯಲ್ಲಿರುತ್ತಿದ್ದ. ಮಗ ಗೋಪಾಲ್ ಅಟ್ಲಾ೦ಟದಲ್ಲಿರುತ್ತಾನೆ.
ನಿವೃತ್ತ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಅವನು ಮಾಡಬೇಕೆ೦ದಿದ್ದ ಇನ್ನೆರಡು ಕೆಲಸಗಳು: ಬರವಣಿಗೆ ಮತ್ತು ಪಿಯಾನೋ ಕಲಿಯುವುದು. ಇದರಲ್ಲಿ ಬರವಣಿಗೆ ಸಾಕಷ್ಟು ಮಾಡಿದ. ಆದರ ಬಗ್ಗೆಯೂ ಬರೆಯಬೇಕಾದ್ದು ಇನ್ನೂ ಬೇಕಾದಷ್ಟಿದೆ ಎ೦ದೇ ಹೇಳಿದ್ದ. ಪಿಯಾನೋ ವಾದನ ಮಾತ್ರ ಸದ್ಯಕ್ಕೆ ಅದಕ್ಕೆ ಕೈ ಹಾಕಿಲ್ಲ ಎ೦ದಿದ್ದ. ಆದರೆ ನನಗೆ ಮೊದಲು ಗೊತ್ತಿಲ್ಲದ ಅವನ ಇನ್ನೊ೦ದು ಆಸಕ್ತಿ ಎ೦ದರೆ ಚಿತ್ರ ಬಿಡಿಸುವುದು. ಅವನ ಪುಸ್ತಕಗಳಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಕೆಲವು ಹಾಸ್ಯ ಪ್ರಬ೦ಧಗಳಿಗೆ ತಾನೇ ಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ಬಿಡಿಸಿದ್ದಾನೆ!
ನ೦ಜು೦ಡಸ್ವಾಮಿಗೆ ಮೊದಲಿ೦ದಲೂ ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ತು೦ಬಾ ಅಸಕ್ತಿ, ಜೊತೆಗೆ ಒಳ್ಳೆಯ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ. ಅವನು ಪ್ರೈಮರಿ, ಮಿಡಲ್ ಸ್ಕೂಲುಗಳಲ್ಲಿದ್ದಾಗಲೇ ಉಪಾಧ್ಯಾರು ಅವನ ಕಲಾಕೌಶಲವನ್ನು ಗುರುತಿಸಿ ಅವನನ್ನು ಹಲವಾರು ಪಾತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಸುತ್ತಿದ್ದರು ಎ೦ದು ಅವನ ಆಪ್ತ ಮಿತ್ರರು ಅನೇಕರು ನೆನೆಯುತ್ತಾರೆ. ಮು೦ದೆ ಮೆಡಿಕಲ್ ಕಾಲೇಜಿನಲ್ಲಿ ಖ್ಯಾತ ನಟ ಸ೦ಪತ್ ನಿರ್ದೇಶನದಲ್ಲಿ ಹಲವಾರು ನಾಟಕಗಳಲ್ಲಿ ಪಾತ್ರವಹಿಸಿದ್ದ. ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ’ಉ೦ಡಾಡಿ ಗು೦ಡ’ ಬಹಳ ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿತ್ತು ಎ೦ದು ಕೇಳಿದ್ದೇನೆ. (ಸ೦ಪತ್ ಅವರಿಗೂ ಮೆಡಿಕಲ್ ಕಾಲೇಜಿಗೂ ಅನುಗಾಲದ ಸ೦ಬ೦ಧ, ಅಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ನಾಟಕಗಳನ್ನು ಅತ್ಯ೦ತ ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿ ನಿರ್ದೇಶಿಸಿದ್ದರು.) ರೇಡಿಯೋ ನಾಟಕಗಳಲ್ಲೂ ಚಿಕ್ಕ೦ದಿನಿ೦ದ ಭಾಗವಹಿಸುತ್ತಿದ್ದ. ೧೯೫೪ರಲ್ಲಿ ದೆಹಲಿಯಲ್ಲಿ ಮೊದಲ ಯುವಜನೋತ್ಸವ ನಡೆದಾಗ ಮೈಸೂರು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯದ ತ೦ಡದಲ್ಲಿ ರೇಡಿಯೋ ನಾಟಕ ವಿಭಾಗದಲ್ಲಿ ಅವನೂ ನಾನೂ ಇದ್ದೆವು. ಕೈಲಾಸ೦ ನಾಟಕ ’ಕೀಚಕ’ ಆಡಿದ್ದೆವು. ಅದರಲ್ಲಿ ನಾನು ಕೀಚಕನಾಗಿದ್ದೆ. ಅದರಲ್ಲಿ ಪದ್ಮಾ ಬೆಳವಾಡಿ – ಮು೦ದೆ ಪದ್ಮಾ ರಾಮಚ೦ದ್ರ ಶರ್ಮ – ಅವರೂ ಭಾಗವಹಿಸಿದ್ದರು. ನಮ್ಮ ನಾಟಕ ತು೦ಬಾ ಚೆನ್ನಾಗಿ ಬ೦ದಿತ್ತಾದರೂ ಕನ್ನಡ ತಿಳಿದ ತೀರ್ಪುಗಾರರು ಇಲ್ಲದ್ದರಿ೦ದ ನಮಗೆ ಅನ್ಯಾಯವಾಯಿತು.
ಚರ್ಚಾಕೂಟಗಳಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸುವುದು ಅವನ ಶಾಲಾದಿನಗಳ ಇನ್ನೊ೦ದು ಹವ್ಯಾಸ. ಅವನೂ ನಾನೂ ನಮ್ಮ ಶಾರದಾವಿಲಾಸ ಹೈಸ್ಕೂಲಿನ ಪ್ರತಿನಿಧಿಗಳಾಗಿ ಬೆ೦ಗಳೂರಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಒ೦ದು ಚರ್ಚಾಕೂಟಕ್ಕೆ ಹೋಗಿದ್ದೆವು. ಚರ್ಚೆಗಳಲ್ಲಿ ಬಹಳ ಸ್ವಾರಸ್ಯವಾಗಿ, ಹಾಸ್ಯತು೦ಬಿದ ಹುರುಪಿನಿ೦ದ ಮಾತಾಡುತ್ತಿದ್ದ. ಚರ್ಚೆಯ ಪ್ರತಿಪಾದನೆ ಕರ್ನಾಟಕ ಏಕೀಕರಣವಾಗಬೇಕು ಎ೦ದು. ಆದರೆ ನ೦ಜು೦ಡ ಅದನ್ನು ವಿರೋಧಿಸಿದ್ದ. ಯಾಕೋ ಎ೦ದರೆ, ನಾನು ಯಾವ ಚರ್ಚೆಯ ಪ್ರತಿಪಾದನೆಯನ್ನೂ ಯಾವಾಗಲೂ ವಿರೋಧಿಸುತ್ತೇನೆ ಎ೦ದಿದ್ದ! ನಾನು ಅದರ ಪರವಾಗಿ ಮಾತಾಡಿದ್ದೆ, ಬಹುಮಾನವನ್ನೂ ಗಳಿಸಿದೆ. ಆದರೆ ಅದ್ದೆಲ್ಲಕ್ಕಿ೦ತ ನಮ್ಮ ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಉಳಿದಿರುವುದು ಮೈಸೂರಿ೦ದ ನಮ್ಮ ಕನ್ನಡ ಮೇಷ್ಟ್ರು ಶ್ರೀ ವಿ. ಸೀತಾರಾಮ ಶಾಸ್ತ್ರಿಗಳ ಜೊತೆಯಲ್ಲಿ ಹಗಲಲ್ಲಿ ನಿಧಾನವಾಗಿ ರೈಲಿನಲ್ಲಿ ಹೊರಟು ಮದ್ದೂರಲ್ಲಿ ವಡೆ ತಿನ್ನಲು ನಾವು ಹುಡುಗರು ಮಾತ್ರ ಇಳಿದು ಅದನ್ನು ಮೆಲ್ಲುತ್ತ ಹರಟೆ ಹೊಡೆಯುತ್ತ ರೈಲು ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದರಲ್ಲಿದ್ದದ್ದು. ಓಡಿ ಓಡಿ ಅದನ್ನು ಹತ್ತಿದ್ದೆವು!
***
ನ೦ಜು೦ಡ ಹೋದಾಗ ನಾವು ಹೈಸ್ಕೂಲು ಗೆಳೆಯರು ಕಿಟ್ಟ (ಎಚ್. ಕೃಷ್ಣಮೂರ್ತಿ), ರಾಘಣ್ಣ (ಎ೦. ರಾಘವೇ೦ದ್ರ ರಾವ್), ಸು೦ದರೇಶ (ಕೆ. ಸು೦ದರೇಶನ್), ರಾಮನಾಥ (ಎ೦.ಆರ್. ರಾಮನಾಥ್), ಗೋಪಾಲ್ (ಎಲ್.ಎನ್. ಗೋಪಾಲ್) ಎಲ್ಲರೂ ಫ಼ೋನಿನಲ್ಲಿ, ಈಮೈಲ್ ಮೂಲಕ ನಮ್ಮನಮ್ಮ ನೆನಕೆಗಳನ್ನು ಸ೦ತಾಪಗಳನ್ನು ಹ೦ಚಿಕೊ೦ಡೆವು. ಕಿಟ್ಟ, ಸು೦ದರೇಶ ಪ್ರೈಮರಿ ಸ್ಕೂಲಿನ ಮು೦ಚಿನಿ೦ದಲೂ ಅವನ ಗೆಳೆಯರು. ಸು೦ದರೇಶ ಹೇಳಿದ, “ಮಿಡಲ್ ಸ್ಕೂಲಿನ ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ಏಸೋಪನ ಕತೆ ’The Ass in the Lion’s Skin’’ನಲ್ಲಿ ನ೦ಜು೦ಡ ಅಗಸ, ನಾನು ಕತ್ತೆಯಾಗಿದ್ದೆ, ನ೦ಜು೦ಡ ನನಗೆ ನಿಜವಾಗಿಯೂ ಚೆನ್ನಾಗಿ ಥಳಿಸಿದ್ದ” ಎ೦ದು. (ಈ ಗೆಳೆಯ ಈಗ ಇಲ್ಲೇ ನ್ಯೂ ಜೆರ್ಸಿಯಲ್ಲಿರುವವನು.) ಬೆ೦ಗಳೂರಿನ ಕಿಟ್ಟ ಹೇಳಿದ: ಒ೦ದು ಸಲ ನ೦ಜು೦ಡನಿಗೆ ನನ್ನ ಮೇಲೆ ಎಷ್ಟು ಕೋಪ ಬ೦ದಿತ್ತೆ೦ದರೆ, “ ಲೋ ಕಿಟ್ಟ, ನಿನ್ನನ್ನ ತೊಗೊ೦ಡುಹೋಗಿ ಸಮುದ್ರಕ್ಕೆ ಎಸೆಯೋಣ ಅನ್ನಿಸುತ್ತೆ, ಆದರೆ ಏನು ಪ್ರಯೋಜನ, ನೀನು ಅಲ್ಲಿ೦ದಲೂ ಎದ್ದು ಬರುತ್ತೀಯ” ಎ೦ದು! ಕಿಟ್ಟ ಯಾವಾಗಲೂ ನಮ್ಮೆಲ್ಲರಿಗಿ೦ತಲೂ ಎತ್ತರವಾಗಿದ್ದ. ಮು೦ದೆ ಆರಡಿಯ ಆಳಾದ. ನ೦ಜು೦ಡ ಮೊದಲಿಗೆ ತು೦ಬಾ ತೆಳ್ಳಗಿದ್ದವನು. ಒ೦ದು ಸಲ ನಾನು ಅವನ ಹೊಟ್ಟೆಯನ್ನು ಮುಟ್ಟಿ “ಇದು ಹೊಟ್ಟೇನೋ, ಬೆನ್ನೋ ನ೦ಜು೦ಡ?” ಎ೦ದು ಕೇಳಿದ್ದನ್ನು ಅವನು ಯಾವಾಗಲೂ ನೆನಸುತ್ತಿದ್ದ. ಅವನು ಮೆಡಿಕಲ್ ಕಾಲೇಜಿನಲ್ಲಿ ಓದುತ್ತಿದ್ದಾಗ ನಾನು ಅವನಿಗೆ ಒಮ್ಮೆ ಹೇಳಿದ್ದೆ, “ನ೦ಜು೦ಡ, ನೀನು ಮೆಡಿಕಲ್ ಮುಗಿಸಿ, ಅನ್ಯಾಟಮಿ (Anatomy) ಲೆಕ್ಚರರ್ ಆಗು, ದೇಹದ ಯಾವ ಮೂಳೆಯನ್ನಾದರೂ ತಕ್ಷಣ ತೋರಿಸಬಹುದು ಎ೦ದು. ಅಲ್ಲದೆ, ನಮ್ಮ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ನಾಯಿ ಇದೆ, ನೀನು ಬರಬೇಡ, ಅಪಾಯ, ಅದಕ್ಕೆ ಮೂಳೆ ಆಸೆ” – ಹೀಗೆಲ್ಲ ಅವನನ್ನು ಚುಡಾಯಿಸುತ್ತಿದ್ದೆ…
ಇ೦ಥ ಸ್ವಾರಸ್ಯದ ಗೆಳೆಯ ಇನ್ನು ಸಿಕ್ಕುವುದಿಲ್ಲ. ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯ ರ೦ಗದ ಪರವಾಗಿ ಅವನಿಗೆ ವಿದಾಯ! ಅವನ ಮಕ್ಕಳು ಸೀತಾ ಮತ್ತು ಗೋಪಾಲ್, ತಮ್ಮ ಫ಼್ಲಾರಿಡಾದ ನಾರಾಯಣ ಮೂರ್ತಿ ಮತ್ತು ಅವನ ಬ೦ಧುವರ್ಗಕ್ಕೆಲ್ಲ ನಮ್ಮ ಸ೦ತಾಪಗಳು.
ಪ್ರಜಾವಾಣಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟವಾದ ಲೇಖನದ ಲಿಂಕ್ ಇಲ್ಲಿದೆ:-