ಕಣ್ಮರೆಯಾದ ಒಬ್ಬ ಅಚ್ಚ ಕನ್ನಡಿಗ ಎಸ್.ಕೆ. ಹರಿಹರೇಶ್ವರ

ನಮ್ಮ ಮಾನ್ಯ ಗೆಳೆಯರಾದ ಶ್ರೀ ಎಸ್.ಕೆ. ಹರಿಹರೇಶ್ವರರು ಕಳೆದ ಜುಲೈ ೨೩ರಂದು ಮೈಸೂರಿನಲ್ಲಿ  ತೀರಿಹೋದ ಸುದ್ದಿ ಅವರ ‘ಅಮೆರಿಕನ್ನಡ’ ಬಂಧುಗಳೆಲ್ಲರಿಗೂ ಅಪಾರವಾದ ವ್ಯಥೆ ಉಂಟುಮಾಡಿದೆ. ಅಮೆರಿಕದಲ್ಲಿ ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯದ ಬೆಳವಣಿಗೆಗಾಗಿಯೇ  ಸ್ಥಾಪಿತವಾಗಿರುವ ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯ ರಂಗದ ಸದಸ್ಯರೆಲ್ಲರ ಪರವಾಗಿ ಶ್ರೀ ಹರಿಹರೇಶ್ವರರ ಪತ್ನಿ ಶ್ರೀಮತಿ ನಾಗಲಕ್ಷ್ಮಿಯವರಿಗೂ, ಅವರ ಮಕ್ಕಳಿಗೂ, ಆಪ್ತ ಬಂಧುಗಳಿಗೂ ನಮ್ಮ ಸಂತಾಪವನ್ನು ಈ ಮೂಲಕ ತಿಳಿಸಬಯಸುತ್ತೇನೆ.೧೯೭೦, ೮೦ರ ದಶಕಗಳಲ್ಲಿ ಇಲ್ಲಿ ಬಂದು ನೆಲಸಿದ ಬಹು ಮಂದಿ ಕನ್ನಡಿಗರಿಗೆ ಹರಿಹರೇಶ್ವರರ ಪರಿಚಯ ಇದ್ದೇ ಇರುತ್ತದೆ. ಹರಿಹರೇಶ್ವರರು ಈ ನೆಲದಲ್ಲಿ ಕನ್ನಡಕ್ಕಾಗಿ ಮಾಡಿದ ಕೆಲಸಗಳು ಹಲವಾರು. ಅವರು ಮೊದಲು ಈ ದೇಶಕ್ಕೆ ಬಂದು ನೆಲಸಿದಾಗ ಪೆನ್ಸಿಲ್ವೇನಿಯ ಮತ್ತು ನ್ಯೂ ಜೆರ್ಸಿ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿದ್ದರು. ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಇಲ್ಲಿನ ತ್ರಿವೇಣಿ ಕನ್ನಡ ಸಂಘದ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿದ್ದು ಅನೇಕ ಉತ್ತಮ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳನ್ನು ನಡೆಸಿದ್ದರು. ಒಂದು ಕನ್ನಡ ಸಮ್ಮೇಳನವನ್ನೂ ನಡೆಸಿದ್ದರು. ಆದರೆ ಇವೆಲ್ಲಕ್ಕಿಂತ ಬಹುಶಃ ಜನ ಅವರನ್ನು ನೆನೆಯುವುದು ಅವರು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ ‘ಅಮೆರಿಕನ್ನಡ’ ಪತ್ರಿಕೆಗಾಗಿ. ಅಮೆರಿಕದ ಕನ್ನಡ ಸಮಾಜದ ಬೆಳವಣಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಇದೊಂದು ಮುಖ್ಯವಾದ ಮೈಲಿಗಲ್ಲು.

ಅಮೆರಿಕನ್ನಡ ಒಂದು ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ ಕೊಡುಗೆ ಎಂಬುದರಲ್ಲಿ ಎರಡು ಅಭಿಪ್ರಾಯಗಳಿಲ್ಲ. ಅದು ಮೊದಲು ಹೊರಬಂದಾಗ ಅದಕ್ಕೆ ಸಿಕ್ಕ ಸ್ವಾಗತ ಅಭೂತಪೂರ್ವವಾಗಿತ್ತು. ದೇಶಾದ್ಯಂತ ನಾನಾ ಕನ್ನಡ ಸಂಘಗಳಲ್ಲಿ ಅದರ ಲೋಕಾರ್ಪಣೆಯಾಯಿತು. ಹರಿಹರೇಶ್ವರ ದಂಪತಿಗಳು ಹತ್ತಾರು ಕಡೆ ಹೋಗಿ ಆ ಸಮಾರಂಭಗಳಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಿದರು.

ಈ ಪತ್ರಿಕೆಗೆ ಮುಂಚೆ ಇಲ್ಲಿ ಕನ್ನಡ ಪತ್ರಿಕೆಗಳು ಇರಲೇ ಇಲ್ಲ ಎನ್ನಲಾಗದು. ಅನೇಕ ಕನ್ನಡ ಸಂಘಗಳು ಪತ್ರಿಕೆಗಳನ್ನು ಹೊರತರುತ್ತಿದ್ದರು. ಇದು ಸ್ತುತ್ಯವಾದ ಕೆಲಸವೇ ಆದರೂ ಅವು ಆಯಾ ಸಂಘಗಳ ಸದಸ್ಯವರ್ಗಕ್ಕೆ ಮಾತ್ರ ಸೀಮಿತವಾಗಿದ್ದುದರಿಂದಲೂ, ಅವು  ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಕೈಬರಹದ ಪತ್ರಿಕೆಗಳಾಗಿರುತ್ತಿದ್ದುದರಿಂದಲೂ ಅವುಗಳ ವ್ಯಾಪ್ತಿ ತೀರ ಸಂಕುಚಿತವಾಗಿತ್ತಿತ್ತು.  ಅದಕ್ಕಿಂತ ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಅವು ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ವಾರ್ತಾವಾಹಿನಿಗಳಾಗಿರುತ್ತಿದ್ದವು. ಅವಕ್ಕೆ ಯಾವ ಸಾಹಿತ್ಯಕ ಉದ್ದೇಶಗಳೂ ಇರುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ಅದರಿಂದಾಗಿ ಅವಕ್ಕೆ ಇಲ್ಲಿನ ಕನ್ನಡ ಜನತೆಯನ್ನು ಸಂಘಟಿಸುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವಿರಲಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ಅಮೆರಿಕನ್ನಡದ ದೃಷ್ಟಿ ಮೊದಲಿಂದಲೂ ಇಡೀ ಅಮೆರಿಕವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು. ಅದರ ದೃಷ್ಟಿ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕವೂ. ಸಾಹಿತ್ಯಾತ್ಮಕವೂ ಆಗಿತ್ತು. ಅದೊಂದು ಧೀರ ನಿಲುವು. ಸಣ್ಣಸಣ್ಣ ಕಕೂನುಗಳಿಂದ ಹೊರಬಂದು ಕನ್ನಡ ಇಡೀ ದೇಶವನ್ನು ನೋಡತೊಡಗಿತ್ತು. ಇದೊಂದು ಗಮನಾರ್ಹ ಸಂಗತಿ.

ಅಮೆರಿಕನ್ನಡ ಇಲ್ಲಿನ ನಮ್ಮ ಕನ್ನಡಿಗರನೇಕರಲ್ಲಿ ಹುದುಗಿದ್ದ ಸಾಹಿತ್ಯ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಹೊರಗೆಳೆಯಿತು. ಅವರ ಬರವಣಿಗೆಗೆ ಒಂದು ಒಳ್ಳೆಯ ವೇದಿಕೆಯನ್ನು  ಕಲ್ಪಿಸಿತು. ದೇಶದ ನಾನಾಕಡೆಗಳಿಂದ ಸಾಹಿತ್ಯಾಸಕ್ತರು ಅದರಲ್ಲಿ ಬರೆಯತೊಡಗಿದರು. ಅಂದು ಅದರಲ್ಲಿ ಬರೆಯತೊಡಗಿದ ಅನೇಕರು ಇಂದು ಇಲ್ಲಿನ ಪ್ರಮುಖ ಲೇಖಕರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಈ ರೀತಿ ಲೇಖಕರನ್ನು ಬೆಳಸುವ ಕಾರ್ಯ ಸಾಮಾನ್ಯವಲ್ಲ.

ಅಮೆರಿಕನ್ನಡದ ಇನ್ನೊಂದು ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯ ಅದು ಮೊದಲಿಂದಲೂ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ಬಳಕೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಗಮನವಿತ್ತದ್ದು.  ಅಂದರೆ ಎಲ್ಲ ಕೆಲಸವೂ ಗಣಕಯಂತ್ರದ ಸಹಾಯದಿಂದಲೇ ನಡೆಯುತ್ತಿತ್ತೆಂದಲ್ಲ. ಹಲವು ಪುಟಗಳನ್ನಾದರೂ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ಸಹಾಯದಿಂದ ತಯಾರಿಸುತ್ತಿದ್ದರು.  ಆಗಿನ್ನೂ ಬರಹ, ನುಡಿ ಇತ್ಯಾದಿ ಸಾಫ಼್ಟ್‌ವೇರ್ ಸಿದ್ಧವಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. ಕೆಲವು ಪುಟಗಳನ್ನು ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ಮುದ್ರಿಸಿ ತರಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಹೀಗೆ ಪುಟಗಳಲ್ಲಿ ಏಕರೂಪತೆ (uniformity)  ಇಲ್ಲದಿದ್ದರೂ, ಒಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಪತ್ರಿಕೆ ಆಕರ್ಷಕವಾಗಿಯೇ ಇರುತ್ತಿತ್ತು.

ಅಮೆರಿಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ವಿಷಯವೈವಿಧ್ಯತೆಯಿತ್ತು. ಸಂಪಾದಕೀಯ, ಸಾಹಿತ್ಯಕ, ವೈಚಾರಿಕ, ಹಾಸ್ಯ ಲೇಖನಗಳು, ಕವಿತೆಗಳು, ಪುಸ್ತಕ ವಿಮರ್ಶೆಗಳಿಂದ ಹಿಡಿದು ನಾಗಲಕ್ಷ್ಮಿಯವರು ಮಕ್ಕಳಿಗಾಗಿ ತಯಾರಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಕನ್ನಡ ಪಾಠಗಳವರೆಗೂ ವಿಷಯದ ಹರವಿತ್ತು,  ಸಮೃದ್ಧಿಯಿತ್ತು. ಸಂಪಾದಕರ ಸಾಮರ್ಥ್ಯಕ್ಕೆ, ಅವರ ಸೃಜನಶೀಲತೆಗೆ, ಕಲ್ಪನಾಸಾಮರ್ಥ್ಯಕ್ಕೆ ಅಲ್ಲಿ ಏನೂ ಕೊರತೆಯಿರಲಿಲ್ಲ. ಅವರಿಗಿದ್ದ ಕೊರತೆ ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಆರ್ಥಿಕವಾದದ್ದು. ಪತ್ರಿಕೆ ಬೆಳೆಯುತ್ತಿದ್ದಂತೆ ಸಾಕಷ್ಟು ದ್ರವ್ಯಸಹಾಯ ಇಲ್ಲದೇಹೋದದ್ದು. ಆ ಬಗ್ಗೆ ಅವರು ಸಾಕಷ್ಟು ಎಚ್ಚರಿಕೆ ವಹಿಸದೇಹೋದದ್ದು ವಿಷಾದಕರ. ಮೊದಮೊದಲು ಲೇಖಕರಿಗೆ ಒಂದು ಸಣ್ಣ ಗೌರವಧನವನ್ನು ಸಹ ಕೊಡುತ್ತಿದ್ದರು. (ಇದು ತುಂಬ professional  ಆದ ಪದ್ಧತಿ. ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲೇ ಎಷ್ಟೋ ಘನ ಪತ್ರಿಕೆಗಳು ಇದನ್ನು ಆಚರಿಸುವುದಿಲ್ಲ.) ಅಥವ ಅದಕ್ಕೆ ಬದಲು ಕರ್ನಾಟಕದಿಂದ ತರಿಸಿದ ಪುಸ್ತಕಗಳನ್ನು ಕಳಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. (ಇಂಥ ಒಂದು ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಅವರು ನನಗೆ ಕಳಿಸಿದ ಕನ್ನಡ ರತ್ನಕೋಶ (ಹಾ.ಮಾ. ನಾಯಕರು ಸಂಪಾದಿಸಿದ ಕನ್ನಡ-ಕನ್ನಡ ನಿಘಂಟು) ಈಗಲೂ ನನ್ನ ಬಳಿ ಇದೆ. ಅದನ್ನು ತೆರೆದಾಗೆಲ್ಲ ಹರಿಹರೇಶ್ವರರನ್ನು ನೆನೆಯುತ್ತೇನೆ.) ಅಮೆರಿಕನ್ನಡದ ನಿಲುಗಡೆಗೆ ಬಹುಶಃ ಜನಸಹಾಯವೂ ಅವರಿಗೆ ಸಾಹಷ್ಟು ಸಿಕ್ಕದೇಹೋಯಿತು ಎನ್ನಿಸುತ್ತದೆ. ಅವರು ಕೈಗೆತ್ತಿಕೊಂಡಿದ್ದ ಕೆಲಸಕ್ಕೆ  ತುಂಬಾ ಶ್ರದ್ಧೆ ಬೇಕು, ಸಹನೆ, ನಿಷ್ಠೆ, ಪರಿಶ್ರಮ ಬೇಕು. ಅವು ಸುಲಭವಾಗಿ ಸಿಕ್ಕುವ ವಸ್ತುಗಳಲ್ಲ. ಸುಮಾರು ಐದಾರು ವರ್ಷ ನಡೆದ ಆ ಪತ್ರಿಕೆಯನ್ನು ಅವರು ಈ ಎಲ್ಲ ಕಾರಣಗಳಿಂದಾಗಿ ನಿಲ್ಲಿಸಬೇಕಾಯಿತು. ಪತ್ರಿಕೆ ಇಂದು ನಮ್ಮ ಕಣ್ಣೆದುರಿಗಿಲ್ಲ, ನಿಜ, ಆದರೆ ಅದರ ನೆನಪು ನಮ್ಮೆಲ್ಲರ ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಉಳಿಯುವುದು ಖಂಡಿತ.

ಈ ಎಲ್ಲ ಕೆಲಸದಲ್ಲೂ ಅವರಿಗೆ ಸಹವರ್ತಿನಿಯಾಗಿ ಅಷ್ಟೇ ಶ್ರದ್ಧೆಯಿಂದ ದುಡಿದವರು ಅವರ ಪತ್ನಿ ಶ್ರೀಮತಿ ನಾಗಲಕ್ಷ್ಮಿಯವರು. ಅವರಿಬ್ಬರನ್ನೂ ಕಂಡಾಗ ಅವರ ಮದುವೆಯಲ್ಲಿ ಸಪ್ತಪದಿ ನಡೆದಾಗ ‘ಈ ಮುಂದಿನ ಹೆಜ್ಜೆಯನ್ನು ನಾವು ಕನ್ನಡಕ್ಕಾಗಿ ಇಡೋಣ’ ಎಂದು ಹೇಳಿದ್ದರೇನೋ ಅನ್ನಿಸುತ್ತದೆ! ಡಾಕ್ಟರು, ಇಂಜಿನಿಯರು, ಅಥವಾ ಬ್ಯಾಂಕಿನ (ಈಗ ಈಟಿ/ಬೀಟಿ) ಕೆಲಸ ಇರುವವಳನ್ನೇ ಮದುವೆಯಾಗಬೇಕು ಎನ್ನುವ ಧೋರಣೆಯಿರುವ ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ಹರಿಹರೇಶ್ವರ ಕನ್ನಡ ಎಂ.ಎ. ಮಾಡಿದವಳನ್ನೇ ಮದುವೆಯಾಗುವ ಮನಸ್ಸುಮಾಡಿದ್ದರಂತೆ! ಅವರ ಮನಸ್ಸಿಗೆ, ಮನೋಧರ್ಮಕ್ಕೆ ತಕ್ಕವರೇ ದೊರಕಿದರು. ಅದು ಅವರ ಸುಕೃತ. ಇಲ್ಲಿ ನಾನೊಂದು ಸ್ವಂತ ವಿಷಯ ಹೇಳಿಕೊಳ್ಳೋಣವೆನಿಸುತ್ತದೆ, ತಪ್ಪು ತಿಳಿಯಬಾರದು. ನಾನೊಂದು ಲೇಖನ ಬರೆದು ಅಮೆರಿಕನ್ನಡಕ್ಕೆ ಕಳಿಸಿದ್ದೆ. ಅದನ್ನು ಓದಿ ಆ ದಂಪತಿಗಳಿಗೆ ಎಷ್ಟು ಸಂತೋಷವಾಗಿತ್ತೆಂದರೆ ಆ ದಿನ ಅವರು ಪಾಯಸದ ಅಡಿಗೆ ಮಾಡಿ ಉಂಡರಂತೆ. ಇದನ್ನು ನಾಗಲಕ್ಷ್ಮಿಯವರೇ ನನಗೆ ಹೇಳಿದ್ದು. ಜೊತೆಯ ಲೇಖಕನೊಬ್ಬನಿಗೆ ಮತ್ತೊಬ್ಬ ಕೊಡಬಹುದಾದ ಒಂದು ದೊಡ್ಡ ಸಂಭ್ರಮದ ಉಡುಗೊರೆ ಅದು. ಅದನ್ನು ಎಂದಿಗೂ ವಿಶ್ವಾಸದಿಂದ ನೆನೆಯುತ್ತೇನೆ.

ಹರಿಹರೇಶ್ವರ ಇಲ್ಲಿ ಬರುವವರೆಗೂ ಇಲ್ಲಿ ಕನ್ನಡ ಕೆಲಸ ಏನೂ ನಡೆಯುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ ಅಂದುಕೊಳ್ಳಬಾರದು ಎಂದು ಈ ಮೊದಲೇ ಸೂಚಿಸಿದ್ದೆ. ಅವರು ಬಂದಮೇಲೂ ಸಹ ಅನೇಕರು ಆ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಆದರೆ ಹರಿಹರೇಶ್ವರರ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯವೆಂದರೆ ಅವರ ಕೆಲಸದಲ್ಲಿ ಕಾಣುತ್ತಿದ್ದ ಅಪರಿಮಿತ ಉತ್ಸಾಹ, ಅದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ತೀವ್ರತೆ, ‘ಇದಕ್ಕೆ ಯಾಕಿನ್ನು ತಡ’ ಎನ್ನುವ ಆತುರ; ಜನರನ್ನು ಆಹ್ವಾನಿಸಿ, ಬೇಡಿ, ಕಾಡಿ, ಹುರಿದುಂಬಿಸಿ, ತಳ್ಳಿ – ಎಲ್ಲ ರೀತಿಯಲ್ಲೂ ಅವರ ಮನಸ್ಸನ್ನು ಕನ್ನಡದ ಕಡೆಗೆ ತಿರುಗಿಸುತ್ತಿದ್ದ ರೀತಿ. ಇಗೋ,  ಕನ್ನಡ ನಮ್ಮ ಕಣ್ಣೆದುರಿಗಿದೆ, ಅದನ್ನು ನೋಡೋಣ ಬನ್ನಿ ಎನ್ನುವ ಅವರ ಧಾಟಿ. ಅವರು ವೃತ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಇಂಜಿನಿಯರು. ದಿನದಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು ಹತ್ತು-ಹನ್ನೊಂದು ಗಂಟೆ ಕಡ್ಡಾಯವಾಗಿ ಆ ವೃತ್ತಿಗೆ ಮೀಸಲಾಗಿಡಬೇಕಿತ್ತು. ಇನ್ನು ಉಳಿದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ವಾರಾಂತ್ಯದಲ್ಲಿ (ಆಗಲೂ ಎಷ್ಟೋ ಸಲ ಆಫ಼ೀಸಿನ ಕರೆ ಬರುವುದುಂಟು) ಮಾತ್ರ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತಿದ್ದ ಕೆಲಸ ಇದು. ಅಂಥ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ಇಷ್ಟು ಕೆಲಸ ಅವರು ಸಾಧಿಸಿದ್ದು ಗಮನಾರ್ಹ. ಅವರ ತೀವ್ರತೆಗೆ ತಕ್ಕ ಆಸರೆ, ಪ್ರತಿಸ್ಪಂದನ ದೊರೆಯದಿದ್ದಾಗ ಅಥವಾ ನಿಧಾನವಾದಾಗ, ಅವರಿಗೆ ತಾಳ್ಮೆಗೆಡುತ್ತಿದ್ದುದೂ ಉಂಟು.

ಹರಿಹರೇಶ್ವರರು ತಮ್ಮ ವೃತ್ತಿಯನ್ನರಸಿ ಅಮೆರಿಕದ ಪೂರ್ವ, ಮಧ್ಯಮ, ಮತ್ತು ಪಶ್ಚಿಮ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿದ್ದವರು. ಹೋದೆಲ್ಲ ಕಡೆಯೂ ಅನೇಕ ಗೆಳೆಯರ ಸಂಪರ್ಕ, ಸ್ನೇಹ ಪ್ರೀತಿಗಳನ್ನು ಗಳಿಸಿಕೊಂಡವರು.   ಪತ್ನಿ ನಾಗಲಕ್ಷ್ಮಿಯವರ ಸೂಚನೆಯಂತೆ ಭಾರತಕ್ಕೆ – ಮೈಸೂರಿಗೆ – ತೆರಳಿದ ಹರಿಹರೇಶ್ವರ ಅಲ್ಲಿಯೂ ತಮ್ಮ ಕೆಲಸಗಳನ್ನು ಮುಂದುವರೆಸುತ್ತಲೇ ಇದ್ದರು. ಅನೇಕ ಯುವಜನರು ಅವರ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನದಿಂದ ಲಾಭ ಪಡೆದಿದ್ದಾರೆ. ಹೊಸ ಲೇಖಕರ ಪುಸ್ತಕಗಳನ್ನು ಒಂದಲ್ಲ ಹತ್ತು ಪ್ರತಿ ಕೊಂಡು, ಅವನ್ನು ತಮಗೆ ಬೇಕಾದವರಿಗೆಲ್ಲ ಹಂಚಿ ಆ ಲೇಖಕರನ್ನು ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಇಲ್ಲಿ ನಡೆಯುವ ಅಕ್ಕ ಸಮ್ಮೇಳನ ಮುಂತಾದ ವಿಶೇಷ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳಲ್ಲಿ  ಕೆಲವು ವೇಳೆ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷವಾಗಿ, ಬಹು ವೇಳೆ ಪರೋಕ್ಷವಾಗಿ ಭಾಗವಹಿಸಿದ್ದಾರೆ.

ನಮ್ಮಲ್ಲಿ ಕನ್ನಡ ಪ್ರೇಮ, ಉತ್ಸಾಹ, ಪಾಂಡಿತ್ಯ, ಕೈಂಕರ್ಯ ಇವುಗಳ ಮಾತು ಬಂದಾಗ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ನೆನಪಿಗೆ ಬರುವವರು ಜಿ. ಪಿ. ರಾಜರತ್ನಂ. ಹರಿಹರೇಶ್ವರರೂ ಅದೇ ಅಚ್ಚಿನವರು. ಜನ ಅವರಿಗೆ ಸಲ್ಲಿಸುತ್ತಿರುವ ಗೌರವವನ್ನು  ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಅವರೇ ಗಳಿಸಿಕೊಂಡದ್ದು.   ಹರಿಹರೇಶ್ವರ ಇನ್ನೂ ಬಹು ಕಾಲ ನಮ್ಮೊಂದಿಗಿರಬಹುದಿತ್ತು.  ಆದರೆ ಮತ್ತೆ ಕನ್ನಡ ತಾಯ ಮಡಿಲಲ್ಲಿ ಮುಖವಿಟ್ಟು ಚಿರಶಾಂತಿ ಪಡೆಯುವ ಸೌಭಾಗ್ಯ ಅವರದಾಗಿತ್ತು. ಅದು ಅವರು ಪಡೆದುಕೊಂಡ ಧನ್ಯತೆಯೆಂದೇ ಅನ್ನಿಸುತ್ತದೆ.

ಎಚ್. ವೈ. ರಾಜಗೋಪಾಲ್
ಅಧ್ಯಕ್ಷ, ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯ ರಂಗ

ಕನ್ನಡ ನಾವೆಯನ್ನು ಮುನ್ನಡೆಸಿದ ‘ಹರಿ’ಗೋಲು

ಹರಿ (ಎಸ್. ಕೆ. ಶಿಕಾರಿಪುರ ಹರಿಹರೇಶ್ವರ) ನಮ್ಮನ್ನಗಲಿ ಹೊರಟುಹೋಗಿದ್ದಾರೆ. ಹರಿಪಾದ ಸೇರಿದ್ದಾರೆ. ಕನ್ನಡದ ಪ್ರಚಾರಕನಾಗಿ, ಪರಿಚಾರಕನಾಗಿ, ಕನ್ನಡಾಭಿಮಾನದ ಪ್ರೇರಕನಾಗಿ, ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಕನಾಗಿ ಹೇಗೆ ಇರಬಹುದು ಮತ್ತು ಇರಬೇಕು ಎನ್ನುವುದನ್ನು ಬರೀ ಮಾತನಾಡಿ ಅಲ್ಲ ಮಾಡಿ ತೋರಿಸಿ ತೆರಳಿದ್ದಾರೆ. ತಾಯ್ನೆಲದಿಂದ ದೂರವಿದ್ದಾಗ ಮಾತ್ರ ಕನ್ನಡ ಕನ್ನಡ ಎಂದು ಹಾತೊರೆಯುವ ಕನ್ನಡಾಭಿಮಾನಿ ಎಂದೆನಿಸದೆ, ಕರ್ಮಭೂಮಿಯಿಂದ ಜನ್ಮಭೂಮಿಗೆ ಮರಳಿದ ಮೇಲೆ ನಾಡು-ನುಡಿಗಾಗಿ ಮತ್ತಷ್ಟು ದುಡಿದು ಈಗ ಚಿರನಿದ್ರೆಗೆ ಜಾರಿದ್ದಾರೆ. ಅವರ ಹೆಸರಿನ ‘ಎಸ್.ಕೆ’ ಎಂಬೆರಡು ಇನಿಶಿಯಲ್‌ಗಳ ಅರ್ಥ ‘ಶುದ್ಧ ಕನ್ನಡಿಗ’ ಎಂದು ಒಮ್ಮೆ ವಿಶ್ವೇಶ್ವರ ಭಟ್ ಬಣ್ಣಿಸಿದ್ದರು. ಅದರಲ್ಲೊಂಚೂರೂ ಉತ್ಪ್ರೇಕ್ಷೆಯಿಲ್ಲ. ಏಕೆಂದರೆ ಹರಿ ತಾವೇ ಕನ್ನಡವಾಗಿದ್ದರು; ಕನ್ನಡಪ್ರೀತಿಗೆ ಕನ್ನಡಿಯಾಗಿದ್ದರು. ಅವರ ಕನ್ನಡಪ್ರೇಮ ಘೋಷಣೆಗಳದಲ್ಲ. ಕಂಠಶೋಷಣೆಯದು ಮೊದಲೇ ಅಲ್ಲ. ಅದು ಸಸಿ ನೆಟ್ಟು ನೀರುಣಿಸಿ ಮರವಾಗುಕವವರೆಗೂ ಮಮತೆ ತೋರುವ ಪಾಲನೆ-ಪೋಷಣೆಯ ರೀತಿಯದು.

ಮೊನ್ನೆ ಗುರುವಾರ (ಜುಲೈ 22) ತೀವ್ರ ಹೃದಯಾಘಾತಕ್ಕೊಳಗಾಗಿ ಹರಿ ಅಸುನೀಗಿದರೆಂಬ ಸುದ್ದಿ, ಮೈಸೂರಿನಿಂದ ಹೊರಟದ್ದು ಪ್ರಪಂಚಕ್ಕೆಲ್ಲ ಕ್ಷಣಾರ್ಧದಲ್ಲಿ ಹರಡಿತು. ಅಮೆರಿಕನ್ನಡಿಗರಿಗೆ, ಅದರಲ್ಲೂ ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಕನ್ನಡ ಓದು ಬರಹವನ್ನು ಈಗಲೂ ನಿತ್ಯಾನುಷ್ಠಾನದಂತೆ ನಿಷ್ಠೆಯಿಂದ ಮುಂದುವರಿಸಿಕೊಂಡು ಬಂದಿರುವವರಿಗೆ ಅದು ಬರಸಿಡಿಲಿನಂಥ ಸುದ್ದಿಯೇ ಆಗಿತ್ತು. ಅಂತೆಯೇ ಹರಿಯನ್ನು ಹತ್ತಿರದಿಂದ ನೋಡಿ ಬಲ್ಲವರಿಗೆ, ಹರಿಯ ಅಸಂಖ್ಯಾತ ಅಭಿಮಾನಿಗಳಿಗೆ, ಸ್ನೇಹಿತರಿಗೆ ಮತ್ತು ಶಿಷ್ಯವರ್ಗಕ್ಕೆ ಕೂಡ. ದೂರವಾಣಿಯಲ್ಲಿ, ಇಮೇಲ್‌ಗಳಲ್ಲಿ, ಫೇಸ್‌ಬುಕ್ ಟ್ವಿಟರ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ದುಃಖ ತೋಡಿಕೊಂಡರು ಅನೇಕರು. ಸಹೃದಯಿ ಸಜ್ಜನ ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಗುಣಗಾನ ಮಾಡಿದರು. ತಮ್ಮ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವಕ್ಕೆ ಹರಿ ಕರುಣಿಸಿದ್ದ ಮೆರುಗನ್ನು ಸ್ಮರಿಸಿಕೊಂಡರು. ಹರಿಯವರ ವಿದ್ವತ್ಪೂರ್ಣ ಬರಹಗಳನ್ನು ಅಂಕಣ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಿಸುತ್ತಿದ್ದ thatskannada.com ಮತ್ತು ourkarnataka.com ಮುಂತಾದ ಅಂತರ್ಜಾಲ ಕನ್ನಡಪತ್ರಿಕೆಗಳು ತಡಮಾಡದೆ ನಿಧನವಾರ್ತೆ ಬಿತ್ತರಿಸಿ ಹರಿಯವರಿಗೆ ಭಾವಪೂರ್ಣ ಶ್ರದ್ಧಾಂಜಲಿ ಸಲ್ಲಿಸಿದವು. 

ಹರಿಯವರಿಂದ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಕ್ಕೆ ಭಾಜನರಾದ, ಅವರ ಸ್ನೇಹ ಸಂಪಾದಿಸಿ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕವಾಗಿ ಸಿರಿವಂತರಾದ ಅನೇಕರಲ್ಲಿ ನಾನೂ ಇದ್ದೇನೆ. ಹಿರಿಯ ಹಿತೈಷಿಯೋರ್ವನನ್ನು ಕಳಕೊಂಡ ದುಃಖ ನನಗೂ ಇದೆ. ಆದ್ದರಿಂದಲೇ ಈ ವಾರದ ಅಂಕಣವನ್ನು ಹರಿಸ್ಮರಣೆ ಮೂಲಕ ಹರಿಸಮರ್ಪಣೆ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದೇನೆ. ತೀರಾ ಭಾವುಕನಾಗದೆ, ನಾನು ಕಂಡಂತೆ ಹರಿ ಹಿರಿಮೆಯ ಕೆಲ ಪ್ರಸಂಗಗಳನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ಸವಿನೆನಪುಗಳ ರೂಪದಲ್ಲಿ ದಾಖಲಿಸುತ್ತಿದ್ದೇನೆ.

ಇಸವಿ 2002, ದಿನಾಂಕ ಅಕ್ಟೋಬರ್ 15 ಮಂಗಳವಾರ, ವಿಜಯದಶಮಿ .ಅವತ್ತು ಬೆಳಿಗ್ಗೆ 7.42 ಕ್ಕೆ ನನ್ನ ಇಮೇಲ್ ಇನ್‌ಬಾಕ್ಸ್‌ಗೆ `ಶುಭ ಹಾರೈಕೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಅಭಿನಂದನೆ ಎಂಬ ಒಂದು ಇಮೇಲ್ ಬಂದಿತ್ತು (ಅಲ್ಲ, ಬಂದಿದೆ. ಏಕೆಂದರೆ ಅದನ್ನು ಮತ್ತು ಅವತ್ತಿನಿಂದ ನನಗೆ ಬಂದ ಆರೀತಿಯ ಎಲ್ಲ ಇಮೇಲ್‌ಗಳನ್ನೂ ಅತ್ಯಂತ ಜೋಪಾನವಾಗಿ ಕಾಯ್ದುಕೊಂಡು ಬಂದಿದ್ದೇನೆ). ಅದು, ಹರಿಯವರು ನನಗೆ ಕಳಿಸಿದ್ದ ಇಮೇಲ್. ಅವತ್ತು ದಟ್ಸ್‌ಕನ್ನಡ ಅಂತರ್ಜಾಲ ವಾಹಿನಿಯಲ್ಲಿ ನನ್ನ ಸಾಪ್ತಾಹಿಕ ಅಂಕಣ `ವಿಚಿತ್ರಾನ್ನ’ ಮೊಟ್ಟಮೊದಲ ಕಂತು ಪ್ರಕಟವಾದದ್ದು. ದಟ್ಸ್‌ಕನ್ನಡದವರು ವಿಚಿತ್ರಾನ್ನ ಲೇಖನದ ಪುಟವನ್ನು ಅಂತರ್ಜಾಲಕ್ಕೇರಿಸಿ ಅರ್ಧಗಂಟೆಯೂ ಕಳೆದಿರಲಿಲ್ಲವೇನೋ, ಹರಿ ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾದಿಂದ (ಆಗ ಅಲ್ಲಿ ಸಮಯ ಬೆಳಗಿನ ಜಾವ 4:42) ಅದನ್ನೋದಿ ನನಗೆ ಅಭಿನಂದನೆ ಮತ್ತು ಶುಭಾಶಯ ತಿಳಿಸುತ್ತ ಇಮೇಲ್ ಕಳಿಸಿದ್ದಾರೆ! “ಆತ್ಮೀಯ ಶ್ರೀವತ್ಸಜೋಶಿ, ನಮಸ್ಕಾರ. ನಿಮ್ಮ ಹೊಸ ಅಂಕಣದ ಮೊದಲ ಬರಹವನ್ನು ಈಗಷ್ಟೇ ಓದಿದೆ. ಚೆನ್ನಾಗಿದೆ. ವಿಚಿತ್ರಾನ್ನದ ಮೊದಲ ತುತ್ತು ರುಚಿಯಾಗಿದೆ. ಶುಭವಾಗಲಿ. ಸ್ನೇಹದಲ್ಲಿ ನಿಮ್ಮ, ಹರಿ.”

ಅವತ್ತಿನಿಂದ ಆರಂಭವಾದ ನನ್ನ ಸಾಪ್ತಾಹಿಕ ಅಂಕಣ ಬರವಣಿಗೆ ಮೊದಲ ಐದು ವರ್ಷ ದಟ್ಸ್‌ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ `ವಿಚಿತ್ರಾನ್ನ ರೂಪದಲ್ಲಿ, ಆಮೇಲೆ ಈಗ ವಿಜಯಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ `ಪರಾಗ ಸ್ಪರ್ಶ’ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಅವ್ಯಾಹತವಾಗಿ ಮುಂದುವರಿದುಕೊಂಡು ಬಂದಿದೆ. ಹರಿಯವರ ಆ ಒಂದು ಇಮೇಲ್‌ನಿಂದಾಗಿಯೇ ಇದೆಲ್ಲ ಸಾಧ್ಯವಾಯಿತು ಎನ್ನುವುದಕ್ಕೆ ಹೊರಟಿಲ್ಲ ನಾನು. ಆದರೆ ನನ್ನಮಟ್ಟಿಗೆ `ಓದುಗರ ಓಲೆ ಎಂಬ ಪ್ರೀತಿ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹ ರಸಧಾರೆಗೆ ಓನಾಮ ಹಾಕಿದವರು, ಶ್ರೀಗುರುಭ್ಯೋನಮಃ ಹರಿಃ ಓಂ ಎಂದೆನಿಸಿದವರು ಹರಿ! ಆಮೇಲೆ ವಿಚಿತ್ರಾನ್ನ ಅಂಕಣ ನೂರು ಕಂತುಗಳನ್ನು ಪೂರೈಸಿದಾಗಲೂ ಹರಿ ಬರೆದು ಹರಸಿದ್ದರು- “ಅನ್ನಂ ನ ನಿಂದ್ಯಾತ್; ತದ್ ವ್ರತಮ್ (ಅನ್ನವನ್ನು ಕಡೆಗಣಿಸಬೇಡ; ಹಾಗೆ ನಡೆಯುವ ಪಣ ತೊಡು) ಎಂದ ತೈತ್ತಿರೀಯ ಉಪನಿಷತ್ತಿನ ಋಷಿಗೆ ಈ ವಿಚಿತ್ರಾನ್ನದ ರುಚಿ ಗೊತ್ತಿದ್ದರೆ ಹಾಗೆ ಹೇಳಬೇಕಾದ ಪ್ರಸಂಗವೇ ಬರುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲವೇನೋ. ಇದೇರೀತಿ ನಿರಂತರ ನಡೆಯಲಿ, ಭಿನ್ನರುಚಿಯವರಿಗೆ ಒಂದೆಡೆಯೇ ಸಿಗುವ ಈ ಸಂಭ್ರಮದ ಸಮಾರಾಧನೆಯ ಭೂರಿ ಭೋಜನ!

ಹರಿಯವರೊಂದಿಗೆ ನನ್ನ ಮೊದಲ ಭೇಟಿಯಾದದ್ದು 2002 ಸಪ್ಟೆಂಬರ್‌ನಲ್ಲಿ ಅಮೆರಿಕದ ಡೆಟ್ರಾಯಿಟ್‌ನಲ್ಲಿ ನಡೆದ ವಿಶ್ವಕನ್ನಡ ಸಮ್ಮೇಳನದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ. ಆಗ ಹರಿ, ನಾನು ಮತ್ತು ದಟ್ಸ್‌ಕನ್ನಡ ಸಂಪಾದಕ ಶಾಮ್ ಮೂವರೂ ಉಳಕೊಂಡಿದ್ದ ನಮ್ಮ ಹೊಟೆಲ್ ಕೊಠಡಿಯನ್ನೇ `ಪ್ರೆಸ್ ರೂಮ್ ಆಗಿ ಮಾರ್ಪಡಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದೆವು. ಸಮ್ಮೇಳನದ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷ ವರದಿಗಳನ್ನು, ಫೋಟೊಗಳನ್ನು ದಟ್ಸ್‌ಕನ್ನಡ ಬೆಂಗಳೂರು ಕಚೇರಿಗೆ ಇಮೇಲ್ ಮಾಡುವುದರಲ್ಲಿ ಶಾಮ್ ಮತ್ತು ನಾನು ವ್ಯಸ್ತರಾಗಿದ್ದರೆ ಹರಿಯವರು ನಮಗೆ “ಅದನ್ನೂ ಬರೀರಿ ಇದನ್ನೂ ಸೇರಿಸಿ… ಎಂದು ಹುರಿದುಂಬಿಸುವರು. ರಾತ್ರೆಯೆಲ್ಲ ನಿದ್ದೆಗೆಟ್ಟು ವರದಿಗಳನ್ನು ಟೈಪ್ ಮಾಡುವಾಗ ಹೊಟೆಲ್‌ರೂಮ್‌ನಲ್ಲೇ ನಮಗೆ ಕಾಫಿ ಮಾಡಿಕೊಡುವರು. ಅಂತೂ ಕನ್ನಡದ ಕೆಲಸ ಎಲ್ಲೋ ನಡೆಯುತ್ತಿದೆ ಅದು ಜಗತ್ತಿಗೆಲ್ಲ ತಿಳಿಯಬೇಕು ಎಂಬ ಅದಮ್ಯ ಉತ್ಸಾಹ ಅವರದು. ಹಾಗಂತ ಅದೇ ಸಮ್ಮೇಳನದಲ್ಲಿ ನಾಗತಿಹಳ್ಳಿ ಚಂದ್ರಶೇಖರ್ ಒಂದು ಕನ್ನಡ ಚಿತ್ರದ ಶೂಟಿಂಗ್ ಸಹ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರಾದ್ದರಿಂದ ಅದರ ಕುರಿತು ಏನಾದರೂ ಗಾಸಿಪ್ ಐಟಂ ಅಥವಾ ತಮಾಷೆ ನ್ಯೂಸ್‌ಸ್ಟೋರಿ ಸೇರಿಸೋಣ ಎಂದು ಶಾಮ್ ಮತ್ತು ನಾನು ಪಿತೂರಿ ನಡೆಸಿದ್ದರೆ ಅದಕ್ಕೆ ಹರಿಯ ಸಮ್ಮತಿಯಿಲ್ಲ. “ಛೆ! ಯಾಕೆ ಸುಮ್ಮನೆ ನಾಗತಿಯವರ ಕಾಲೆಳೀತೀರಾ, ಮಾಡ್ಬೇಡಿ ಹಾಗೆ ಎಂಬ ತಾಕೀತು. ಅದನ್ನವರು ನಾಗತಿಹಳ್ಳಿ ಮೇಲಿನ ಮಮತೆಯಿಂದ ಹೇಳಿದ್ದಂತೇನಲ್ಲ. ಯಾರನ್ನೇ ಆಗಲಿ ಕಿಚಾಯಿಸುವುದು, ಕಾಲೆಳೆಯುವುದು, ಕೆಟ್ಟ ಮಾತಾಡುವುದು ಇತ್ಯಾದಿ ಹರಿಯ ಜಾಯಮಾನವೇ ಅಲ್ಲ. ಆದರೆ ಮುಂದೆ ಹರಿ ಅಮೆರಿಕದಿಂದ ಮೈಸೂರಿಗೆ ಮರಳಿದಾಗ ಅದೇ ನಾಗತಿಹಳ್ಳಿ `ಹಾಯ್ ಬೆಂಗಳೂರು ಪತ್ರಿಕೆಯ ಅಂಕಣದಲ್ಲಿ “ಹರಿ ಮೈಸೂರಿಗೆ ಬರುತ್ತಿದ್ದಾರೆ ಎಚ್ಚರಿಕೆ! ಎಂಬ ತಲೆಬರಹಕೊಟ್ಟು ಲೇಖನ ಬರೆದಿದ್ದರು. ಕಾಲೆಳೆಯುತ್ತಲೇ ಹರಿಭಕ್ತಿ ತೋರಿದ್ದರು.

ಹಾಗೆ ಪ್ರೀತಿ ಸಲಿಗೆಗಳಿಂದಲೇ ಹರಿಯವರನ್ನು ಕಿಚಾಯಿಸುತ್ತ ಅವರ ಗುಣಗಾನ ಮಾಡಿದ ಇನ್ನೊಬ್ಬ ಹರಿಭಕ್ತ ಇಲ್ಲಿ ವಾಷಿಂಗ್ಟನ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಕನ್ನಡಿಗ ಡಾ.ಮೈ.ಶ್ರೀ.ನಟರಾಜ್. ಮೊನ್ನೆ ಹರಿ ನಿಧನರಾದ ಸುದ್ದಿಯನ್ನು ನಾನು ಅವರಿಗೆ ದೂರವಾಣಿಯಲ್ಲಿ ತಿಳಿಸಿದಾಗ ಅವರೂ ಗದ್ಗದಿತರಾದರು. `ಸಾಹಿತ್ಯವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಯಲ್ಲದ ತನ್ನನ್ನು ಕನ್ನಡಸಾಹಿತ್ಯ ರಚನೆಗೆ ತಳ್ಳಿದವರು ಹರಿ ಎನ್ನುವ ನಟರಾಜ್ ಹಿಂದೊಮ್ಮೆ ಅಮೆರಿಕದಲ್ಲಿ ನಡೆದಿದ್ದ ಸಮ್ಮೇಳನವೊಂದರಲ್ಲಿ `ಹರಿಯನ್ನು ಹುರಿಯೋಣ ಎಂಬ ಶೀರ್ಷಿಕೆಯ ಕವನ ಬರೆದು ವಾಚಿಸಿದ್ದರಂತೆ! ಹಾಗೆಯೇ ಹರಿ ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾ ಬಿಟ್ಟು ಮೈಸೂರಿಗೆ ಹಿಂತೆರಳಿದಾಗ `ಹೋಗ್ಬರ್ತೀರಾ ಹರಿ? ಎಂಬ ಕವಿತೆಯಲ್ಲಿ “ಬಂದುಹೋಗಿ ಮಾಡುತ್ತೀರಿ ತಾನೆ? ಕೊನೇಪಕ್ಷ `ಸ್ನೇಹದಲಿ ನಿಮ್ಮ… ಪತ್ರವಾದರೂ ಬರೆಯುತ್ತೀರಿ ತಾನೆ? ನಿಮ್ಮನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ನಾವು ಇರುವುದಾದರೂ ಹೇಗೆ? ಪದೇಪದೇ ಬರೆಯುತ್ತಿರಿ. ಆಗಾಗ್ಗೆ ಬಂದುಹೋಗುತ್ತಿರಿ ಎಂದು ಪ್ರೀತಿಯ ಆದೇಶ ಕೊಟ್ಟಿದ್ದರು. ಈಗ ಇಹಲೋಕದಿಂದಲೇ ಹೊರಟುಹೋದರಲ್ಲ ಹರಿ! ಅವರಿಗೆ ಅಂಥದೇನಿತ್ತು hurry?

ಇನ್ನೊಂದು ಸ್ವಾರಸ್ಯಕರ ಪ್ರಸಂಗ ನೆನಪಾಗುತ್ತಿದೆ. ಇದೂ ಸಹ ಹರಿ ಹಿರಿಮೆಗೆ ಒಂದು ನಿದರ್ಶನ. ಕೆಲವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ಹರಿ ಒಮ್ಮೆ ವಾಷಿಂಗ್ಟನ್‌ಗೆ ಬಂದಿದ್ದವರು ನಮ್ಮ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಒಂದೆರಡು ದಿನ ಉಳಕೊಂಡಿದ್ದರು. ಇಲ್ಲಿನ ಸ್ನೇಹಿತರ ಮನೆಗಳಿಗೆ, ಶಿವವಿಷ್ಣು ದೇವಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ, ನಮ್ಮ ಕಾವೇರಿ ಕನ್ನಡ ಸಂಘದ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಕ್ಕೆ ಹೀಗೆ ಎಲ್ಲಕಡೆಗೂ ನನ್ನ ಕಾರ್‌ನಲ್ಲೇ ಅವರನ್ನು ಕರೆದುಕೊಂಡು ಹೋಗಿದ್ದೆ. ಆಗ ನಡೆದ ಘಟನೆಯಿದು. ಅವತ್ತು ಶನಿವಾರ. ಬೆಳಿಗ್ಗೆ ಬ್ರೇಕ್‌ಫಾಸ್ಟ್ ಮುಗಿಸಿ ನಾವಿಬ್ಬರೂ ದೇವಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ಹೊರಟಿದ್ದೆವು. ಸುಮಾರು ಒಂದು ಗಂಟೆ ಕಾರ್‌ಡ್ರೈವಿಂಗ್‌ನ ದೂರ. ಹೊರಟ ಸ್ವಲ್ಪಹೊತ್ತಿನಲ್ಲೇ ನನ್ನ ಸೆಲ್‌ಫೋನ್‌ಗೆ ಒಂದು ಕರೆ ಬಂತು. ಶಿಕಾಗೊದಿಂದ ನನ್ನೊಬ್ಬ ಹಳೇಸಹೋದ್ಯೋಗಿಯ ಕರೆ. ಅವರು ತೆಲುಗಿನವರು. ಅವತ್ತು ಅವರ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ನವಗ್ರಹಪೂಜೆ ಇಟ್ಟುಕೊಂಡಿದ್ದರಂತೆ, ಆದರೆ ಕೊನೇಗಳಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಪುರೋಹಿತರು ಕೈಕೊಟ್ಟರಂತೆ. ಕ್ಯಾಸೆಟ್ ಹಾಕಿ ಪೂಜೆ ಮಾಡಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿದರಂತೆ. ಪೂಜೆಯಲ್ಲಿ ಒಂಬತ್ತು ಗ್ರಹಗಳಿಗೆ ಒಂಬತ್ತು ವಿಧದ ಧಾನ್ಯಗಳನ್ನು ಜೋಡಿಸಿಡುತ್ತಾರಲ್ಲ, ಯಾವ ಧಾನ್ಯಗಳು, ಯಾವ ಕ್ರಮದಲ್ಲಿ ಎಂದು ನಿಮಗೇನಾದರೂ ಗೊತ್ತೇ ಎಂದು ನನ್ನನ್ನು ಕೇಳಲು ಫೋನ್ ಮಾಡಿದ್ದರು! ಹೇಗ್ಹೇಗೋ ಧಾನ್ಯ ಇಟ್ಟು ಸುಮ್ನೆ ಗ್ರಹಾಚಾರ ತಂದುಕೊಳ್ಳುವುದೇಕೆ ಎಂದು ಅವರು ಗಾಬರಿಗೊಂಡಿರಬೇಕು. ಆದರೆ ನನಗೇನು ಗೊತ್ತು ನವಗ್ರಹ ಧಾನ್ಯಗಳ ಕ್ರಮ? ಮನೆಯಲ್ಲಿದ್ದಿದ್ದರೆ ಛಕ್ಕಂತ ಗೂಗಲ್ ಸರ್ಚ್ ಮಾಡಿಯಾದರೂ ಅವರಿಗೆ ಮಾಹಿತಿ ಕೊಡಬಹುದಿತ್ತು. ಕಾರ್‌ಡ್ರೈವಿಂಗ್ ವೇಳೆ ಎಲ್ಲಿಯ ಗೂಗಲ್, ಎಲ್ಲಿಯ ನವಗ್ರಹಗಳು? ಆದರೆ ಅದೃಷ್ಟ ಎನ್ನುವುದು ಇದನ್ನೇ. ಅದು ನನ್ನ ಅದೃಷ್ಟವೂ ಹೌದು, ಪರೋಕ್ಷವಾಗಿ ನನ್ನ ಆ ಸ್ನೇಹಿತನ ಅದೃಷ್ಟವೂ ಹೌದು. ಕಾರಲ್ಲಿ ನನ್ನ ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿದ್ದವರಾರು? ಪ್ರಕಾಂಡಪಂಡಿತ, ನೂರಾರು ಗ್ರಂಥಗಳನ್ನು ಶಾಸ್ತ್ರಗಳನ್ನು ಶಾಸನಗಳನ್ನು ಅರೆದು ಕುಡಿದಿರುವ ಶಿಕಾರಿಪುರ ಹರಿಹರೇಶ್ವರ! ಅವರು ಗೂಗಲಾವಲಂಬಿಯಲ್ಲ. ಧರ್ಮ-ತರ್ಕ-ಶಾಸ್ತ್ರ-ಸಾಹಿತ್ಯ ಎಲ್ಲ ಕರತಲಾಮಲಕವಾಗಿರುವವರು. ಅಮೆರಿಕದಲ್ಲಿರುತ್ತ ನೂರಾರು ಮದುವೆಗಳನ್ನು, ಸತ್ಯನಾರಾಯಣ ಕಥೆಗಳನ್ನು (ಅದೂ ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ) ಮಾಡಿಸಿದ ಸಿವಿಲ್ ಇಂಜನಿಯರ್ ಪುರೋಹಿತ. ಅಂಥ ವ್ಯಕ್ತಿ ನನ್ನ ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿರುವಾಗಲೇ ಈ ಧರ್ಮಸಂದೇಹ ಬಂದದ್ದು ಕಾಕತಾಳೀಯ! ಸೆಲ್‌ಫೋನ್ ಹರಿಯವರಿಗೆ ಕೊಟ್ಟೆ, ವಿಷಯ ವಿವರಿಸಿದೆ. ತಗೊಳ್ಳಿ, ಹರಿಯವರು ಫೋನಲ್ಲೇ ಪ್ರತಿಯೊಂದನ್ನೂ ಒಪ್ಪಓರಣವಾಗಿ ವಿವರಿಸಿ ಆ ಶಿಕಾಗೊ ದಂಪತಿಯಿಂದ ನವಗ್ರಹಪೂಜೆ ಮಾಡಿಸಿಯೇಬಿಟ್ಟರು! “ವಿದ್ವಾನ್‌ಸರ್ವತ್ರ ಪೂಜ್ಯತೇ” ಎನ್ನುವುದು ಅದಕ್ಕೇ.

ಹರಿ ಇಷ್ಟೊಂದು ಜನಾನುರಾಗಿ, ಜನಹಿತಕಾರಿ ಆಗಿ ಬೆಳೆದುದರ ಹಿಂದಿನ ಶಕ್ತಿ ಅವರ ಪತ್ನಿ ನಾಗಲಕ್ಷ್ಮಿಯವರು. ಇಬ್ಬರು ಮಕ್ಕಳ ಪಾಲನೆಪೋಷಣೆಯ ಸಂಪೂರ್ಣ ಜವಾಬ್ದಾರಿ ಹೊತ್ತು, ಹರಿಯವರನ್ನು ಕನ್ನಡದ ಪಾಲನೆಪೋಷಣೆಗೆ ಬಿಟ್ಟುಕೊಟ್ಟ ಕರುಣಾಮಯಿ. ಕೊನೆಗೆ ಹರಿಯವರನ್ನೂ `ಮಗು’ವಿನಂತೆ ಅಕ್ಕರೆಯಿಂದ ನೋಡಿಕೊಂಡ ಮಹಾಮಾತೆ. ಈಗ ಶೋಕತಪ್ತೆ. ಅವರೊಬ್ಬರೇ ಅಲ್ಲ, ನಾವೆಲ್ಲರೂ.

ಹರಿಯ ಆತ್ಮ ಶ್ರೀಹರಿಯ ಚರಣಾರವಿಂದಗಳಲ್ಲಿ ಚಿರಶಾಂತಿ ಪಡೆಯಲಿ. ಕನ್ನಡದ ಪಾಲನೆಪೋಷಣೆ ಹರಿ ಹಾಕಿಕೊಟ್ಟ ಮೇಲ್ಪಂಕ್ತಿಯಲ್ಲೇ ನಡೆಯಲಿ.

– ಶ್ರೀವತ್ಸಜೋಶಿ

ಕೃಪೆ : ವಿಜಯ ಕರ್ನಾಟಕ, ದಟ್ಸ್ ಕನ್ನಡ.ಕಾಂ